Fazla Çalışma Ücreti Nasıl Hesaplanır? Hukuka Aykırı Çalışmaların Ücreti
Fazla çalışma, iş hayatındaki en tartışmalı konulardan biri olmaya devam ediyor. Çalışanlar, fazla mesai yaptıklarında hak ettikleri ücreti almak isterken, işverenler de yasal sınırları aşmamaya dikkat etmek zorundadır. Peki, fazla çalışma ücreti nasıl hesaplanır? Hem hukuka uygun hem de hukuka aykırı fazla çalışma durumları nasıl değerlendirilmeli? İşte bu sorulara dair önemli detaylar...
Hukuka Uygun ve Aykırı Fazla Çalışma Arasındaki Farklar
Fazla çalışma, hukuka uygun olarak yapılan çalışmalar ile hukuka aykırı yapılan çalışmalar olmak üzere ikiye ayrılabilir. Hukuka uygun fazla çalışma, günlük çalışma süresi sınırını aşmayan, ancak haftalık çalışma süresini aşan çalışmalardır. Hukuka aykırı fazla çalışma ise yasal dinlenme sürelerine, hafta tatilinin ihlaline ya da günlük süre sınırlarının aşılmasına dayalı yapılan çalışmalardır.
Örneğin, işçinin hafta tatilinde çalışması veya günlük 11 saatten fazla çalışması hukuka aykırı bir durum yaratır. Bu tür çalışmaların ücretlendirilmesi konusunda yargı, bu tür çalışmaların da fazla mesai ücretine tabi olması gerektiğini vurgulamaktadır.
Fazla Çalışma Ücretinde Yasal Sınırlar ve Uygulamalar
Türk İş Kanunu, fazla çalışmayı haftada 45 saat üzerinde yapılan çalışmalar olarak tanımlar. Eğer bir çalışan haftada 45 saatin üzerinde çalışıyorsa, bu durum fazla çalışma olarak kabul edilir. Ayrıca, iş yerlerinde denkleştirme yapılması halinde, haftalar arasındaki ortalama çalışma süresi 45 saati aşarsa, fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekmektedir.
İzin ve Rapor Sürelerinin Fazla Çalışma Ücretine Etkisi
Fazla mesai hesaplamasında yıllık ücretli izin veya rapor almış bir çalışanın durumu da önemlidir. Yıllık izin veya raporlu geçen günler, fazla mesai hesabında göz önünde bulundurulmalı ve bu süreler, günlük çalışma süresi üzerinden eklenmelidir. Örneğin, bir çalışan 2 gün ücretli izin aldıysa ve geri kalan 4 günde 11 saat çalıştıysa, bu durumda fazla çalışma ücretine hak kazanıp kazanmadığı sorgulanabilir.
Bununla birlikte, işçi raporlu olduğu günlerdeki çalışma süresini diğer günlere tamamlıyorsa, raporlu olunan günün dinlenme hakkı ihlal edilmiş olur. Bu nedenle, yıllık izin ve rapor günlerinin fazla çalışma hesaplamasına dahil edilmesi gerekmektedir.
Mazeretsiz Devamsızlık Durumunda Fazla Çalışma Hesaplaması
Mazeretsiz devamsızlık durumunda ise farklı bir değerlendirme yapılması gerekir. İşverenin, haftalık çalışma süresini haftanın çalışılan günlerine göre farklı bir şekilde dağıtma hakkı sözleşme ile sağlanmışsa, mazeretsiz devamsızlık günleri dışlanarak haftalık çalışma süresi hesaplanabilir. Bu durumda, işçi fazla mesai ücreti hakkı kazanıp kazanmadığına göre ödeme alabilir.
