Saygın şeyler, yerinde ve zamanında kullanılırsa güzelliğini korur.
Gelişigüzel, çok sık ve niteliğine uygun olmayan yerlerde kullanılması halinde
saygınlığı ve güzelliği zarar görür. Bu bakımdan yer seçimi çok önemlidir. Bu
yer seçiminin bir deha ölçeğinde kullanıldığı bir sanat eserine aşağıda yer
vereceğiz. Ancak daha önce uygun olarak kullanılmadığı yerlere birer örnek
vermek istiyoruz.
HATALI ÖRNEKLER
Geçenlerde basında da yer aldığı üzere; tarihi Rumeli Hisarı’nda bulunan
antik tiyatro sahnesinin ortasına bir mescit yapıldı.
Tiyatro sahnesinde bir mescit ve cami !
Ankara’nın tarihi mekanlarından Opera Meydanında İller Bankasının
binası sökülerek yerine kocaman bir cami yapıldı.
Opera Meydanında Cami !
Yüz metre ilerisinde tarihi ve muhteşem Hacı Bayram Camii, Zincirli
Cami, Kurşunlu Cami var.
Ankara Atatürk Orman Çiftliği olarak anılan yerde, Başbakanlık binası
olarak başlayan ve Cumhurbaşkanlığı Külliyesi (!) olarak adlandırılan yerin
girişine kocaman bir cami yapıldı.
Her akşam projektörlerle aydınlatılıyor.
İstanbul’un tarihi taksim Meydanı, tarihi Atatürk Anıtı çevresi ve Gezi
Parkı allak bullak edilerek bir cami yapılmak üzere.
Biraz ilerisinde muhteşem Sultan Ahmet Camisi var.
YER SEÇİMİNDEKİ DEHA
Cami gibi kutsal mekanların yeri ve konumu iyi seçilmelidir.
Tarihimiz; bu yer seçimine dünya çapında bir dehanın gizlendiği
muhteşem eserler ile doludur.
Tarihimize ve insanlığa değer kazandıran, sıradan yapılar değil, bu gibi
eserlerdir:
Kanuni Sultan Süleyman’ın isteği üzerine, Mimar Sinan; Üsküdar’da bir
cami yapımına başlar. Kanuni’nin kızı Mihrimah Sultan adına yapılan caminin
inşaatı 1540 yılında başlar ve 1548 yılında muhteşem bir eser meydana getirilir.
Aradan tam 14 yıl geçtikten sonra 1562 yılında Mimar Sinan’dan ikinci
bir cami ve külliye yapması istenir. Mimar Sinan; gene Mihrimah Sultan adını
taşıyan bu ikinci eserin yapılacağı yer olarak bu kez Edirnekapı’yı seçer.
Mimar Sinan; Edirnekapı surlarının yanında, pek kimsenin uğramadığı
ıssız ama İstanbul’un en yüksek tepelerinden birinde, ikinci bir eser yapmaya
koyulur.
Ancak bu yerin seçimi, gelişi güzel yapılan bir yer tayini değildir. Yeni
cami ve külliye yapılacak bu yerin seçimi; ilmin ve fennin, sanatla
kucaklaşmasına yol açacak, dünyada en büyük örneklerden birini oluşturacak
gerçek bir dehanın eseridir. Bu yer seçimine büyük bir sır gizlenmiştir.
GÖKYÜZÜNDE DANS
Yeni yapılan Cami oldukça küçüktür ancak minaresi otuz sekiz metredir.
Bir adet incecik kubbesi üzerinde bulunan 161 pencere, caminin iç güzelliğini
aydınlatır. İçerdeki sarkıtlar ve minare kenarlarındaki işlemeler güneş ışığında
adeta yanar ve pırıltılar saçar. İçerisini ve etrafını bir ışık cennetine çevirir.
Bu iki Cami ve külliyelere adını veren ve onun adına inşa edilen Sultan
Mihrimah’ın adı, Farsça’da; “Mihr,Mehr-Güneş” ve “Mah-Ay” yani “Güneş
ve Ay” anlamına gelmektedir.
Yılın bazı günlerinde; her iki Cami’nin de göründüğü hakim bir tepeden;
Üsküdar’daki Mihrimah Sultan Camisine ve Edirnekapı’daki Mihrimah Sultan
Camisine baktığınız zaman göreceğiniz manzaranın tarifi mümkün değildir:
Her iki caminin yeri, minare ve kubbesi o şekilde hesaplanmıştır ki;
Edirnekapı Camisinin tek minaresi ardından tepsi gibi kıpkırmızı bir güneş
batarken, Üsküdar’da ki Caminin ardından ay doğmaktadır.
Ay ve güneş yani “Mihrimah” aynı anda gökyüzünde beraberce ve aynı
isimli iki caminin üzerinde süzülmektedirler.
Bu emsalsiz görüntünün en net olarak izlenebileceği tarihlerden biri
olarak verilen ve gece ile gündüzün eşit olduğu 21 Mart tarihi, aynı zamanda
Mihrimah Sultan’ın doğum günüdür.
Bu durum; yeryüzünde örneği az görülen bir matematik, mimari ve sanat
dehasının sonucudur.
Laf olsun veya reklam olsun diye yapılan inşaatların dışında kalıcı ve
kullanım amacına uygun muhteşem bir yapımdır.
Av.Ahmet Erdem Akyüz
