“Yüksek değişim hızı, sosyolojiyle birlikte mimariden edebiyata, iktisattan hukuka, bedenlerimizden ruh dünyamıza değin tüm ünitelerimizi etkiliyor” diyor yazan adamın biri.
Ankara Yüksek Öğretmen Okulu Hazırlık Lisesi tarih öğretmenimiz, tarihi hikaye gibi anlatırdı. Bu sayede de konuları unutmazdık. Örneğin; Yavuz Sultan Selim, Şah İsmail’e “biraz halva (helva) gönder İsmail demiş, o da göndermediği için, Şah İsmail’e savaş açmış” demesi gibi. Ben de bugün gündemde olan güne uyarlama ve değişime örnek olması anlamında; Yavuz Selim askeri yetkililerine “atları hazırlayın sefere çıkıyoruz demiş.” Türkiye de bugünün şartlarında; “tankları, sihaları, helikopterleri hazırlayın Afrin’e ‘Zeytin Dalı’ harekatı başlıyor” dedi. Ve harekat başlatıldı. Atları hazırlayın sözünün bugüne “güncellenmiş” biçimidir “Zeytin Dalı Harekatı” şartları.. Teknik, atların üzerinden, 36 bin yükseklikteki SİHA’lara değişmiş ve güncellenme olmuştur.
İşte bu yazımda ve devamında yazacağım yazılarımda, ısınmanın teknik aşamaları ve günümüze gelmesindeki değişimi ele almak istiyorum. Yani ısınmanın günün şartlarına uygun hale gelmesindeki aşamaları, değişimi ele almak istiyorum.
Anamur’a kilometrelerce mesafede, gittikçe yükselen, 2000 metre yükseklikteki Toros dağlarının eteğindeki köy evleri ve ısınma..
Evlerin çatısı toprakla örtülü, iki oda, elektrik olmadığı için karanlık bina. Hep aşağıya yıkılıverecekmiş gibi görünen tahta sundurmalı balkonlu evler.
Isınmak ve darı ekmeği yapmak için içinde odun yakılan, bir cephesinde evin taş duvarı içerisine yerleştirilmiş ocaklık bulunan evler. Bu ocaklıkta yıllar öncesinden ama hafızada kayıtta olan; evin kadını tarafından her gün akşam vakitlerinde darı(mısır) unundan saç ekmeği(tap tap ekmeği/darı ekmeği) yapılan, içinde 11 nüfusu zorunlu barındıran evler..
Evin banyosu yok. İki oda, derme çatma toprak damlı binanın dışında ayrıca yapılmış, aralarından dışarısı görülebilen tahtalarla çevrilmiş yerde, odun ateşi üstünde ısıtılmış bir ıbrık su ile gücün varsa çimebileceğin sözüm ona, banyo diyebileceğiniz banyolu evler..
Anamur Dragon çayının kollarından birinin üzerinde olan köyün evleri..
Çatısı yağmur yağdığında ara sıra akan ve 50-60 cm çaplı, 1 metre uzunluğunda sert bir ağaç gövdesinden kesilmiş silindir şeklindeki yuvaklarla, toprak damın akmasını önlemek için yuvanan evler..
İşte bu köylerden biri beni büyüten, ama şimdi birçok yerleşim yerlerinde evleri virane olmuş, kayıttaki eski hatıralarını izlemek için ziyaret ettiğinde; beni böyle kimsesiz bırakıp gittiniz diyerek hüzünle bakan harabeye dönmüş evler..
Cumhuriyet’in kuruluşuyla birlikte yukarıdaki tanımını yaptığım köyümdeki evlerden başlayıp, daha sonraki bulunduğum değişik dönem ve yerlere ait ısınma şeklini, yaşadıklarımla anlatmaya çalışacağım.
Isınma konusunda yetmiş yıl öncesindeki ısınma şeklimiz ne idi? Bugün nasıl? Ve bugünlere nerelerden geçerek geldik?
Yıl 1950; balyozla taşlar kırılmış, kırılan taşlarla alt tarafı iki metre yüksekliğinde duvar örülmüş, yarım dönüm, kazma kürekle düzlenmiş toprak tarla. Mandal. Arazi yüzde 60 belki yüzde 80 meyilli. Önünde günlerce komşu imeceliği ile oluşturulmuş tarlanın hemen üstünde, aylarca uğraşarak yapılmış, altmış cm. kalınlıkta taş duvarla yapılmış ev. Evin taşları yine çevreden balyozla kırılarak elde edilen taşlar. Mehmet amca komşusu Osman amcaya sesleniyor: “Oyyyn.. Osman, Pazar günü hem bir dinlenelim hem de benim şu yapacağım evin taşlarını sırtımızda bir çekelim” der. Sırtta taş çekerek dinlenmek..
70 cm. uzunluğunda bir tahta, tahtanın üç cephesine; enine, boyuna uygun uzunlukta birer tahta çakılı. Alt tahtanın eninden bir taraf boş. Şimdiki öğrencilerin sırt çantasına benzer şekilde. Sırtta taş taşıma çantası/tezgahı. Tahtadan çanta, iplerle kollara takılıp sırta yerleştirilir. Kişi sayısına bağlı olarak bir ya da iki kişi de, sırtında taş taşıma aparatı olanlara taş yükleyici olur. Evin yapılacağı yerden daha aşağılarda taş hazırlanmış ise, taşlar sırtta taşınır. Arazi meyilli. Hazırlanan taşlar ev yapılacak konumdan yukarda ise, taşlar aşağıya sürüklenerek getirilir. Ev yerinin seviyesindeki ve aşağısındaki taşlar, kişilerin üzerindeki tahtadan yapılmış sırt çantalarına yükleyerek, ev yapılacak zemine sırtta getirilir. Evin taşları hazır. Evin yapımını gelecek yazımızda ele almak üzere… Hoş kalın. Nisan 2018, Anamur. İsmet kadıoğlu
